In een eerdere blog hield ik in pleidooi voor herbestemming van kerken als Heilige Huizen in lijn met hun oorspronkelijke bedoeling. Centra voor heilzaam samenleven! Ik pleitte in navolging van Jolanda Tuma voor samenwerking van kerk, overheid en samenleving om die herbestemming vorm te geven. Als je in die lijn aan herbestemming denkt, hoe zou dit er dan uit kunnen zien? Een paar voorbeelden en suggesties.
Heilige Huisjes
Heilige plaatsen zijn plaatsen waar het om het heilzaam samenleven van de hele gemeenschap gaat in verbondenheid met de geschiedenis van die gemeenschap. Dat overstijgt het welzijn van het individu of van een deel van de gemeenschap alleen. Daarom werd op heilige plaatsen het samenleven met allen gevierd en herdacht. Er werd heilzaam samenleven geleerd en onderwezen. Men zocht en vond er onderlinge hulp en zorg. Men zocht en vond er recht, bemiddeling, vergeving en verzoening als dat nodig was. Dat alles werd gedragen en kracht bij gezet door rituelen.
Als wij kerkgebouwen herbestemmen tot Heilige Huizen voor de omringende gemeenschap dan zouden ze ruimte kunnen bieden aan de volgende activiteiten.
De geschiedenis levend houden en opnieuw schrijven.
Belangrijke momenten uit de geschiedenis en tradities van de buurt, het dorp en het land kun je hier vieren en herdenken. Denk aan feestelijke bijeenkomsten zoals op 5 mei of herdenkingsbijeenkomsten als op 4 mei. Denk ook aan tentoonstellingen, muziekoptredens of theatervoorstellingen.
Elk dorp en elke buurt heeft ook een eigen geschiedenis met momenten om te herdenken en te vieren. De laatste jaren wordt in Veenhuizen de voorstelling 'Het Pauperparadijs' opgevoerd. Een stukje nationale, maar ook regionale geschiedenis. Misschien een iets te groots voorbeeld, maar het geeft een denkrichting aan. Er zou meer dorps- en buurtgeschiedenis herdacht en gevierd mogen worden. Dat bevordert de sociale cohesie enorm.
Het is belangrijk om te bedenken dat gemeenschappen veranderen door bijvoorbeeld migratie. De komst van een AZC is een ingrijpende gebeurtenis. Die gebeurtenis zou samen herdacht en misschien zelfs gevierd kunnen worden.
Nieuwe inwoners brengen nieuwe geschiedenis en tradities in de gemeenschap. Kunnen die deel worden van de lokale identiteit en plek krijgen in het Heilige Huis van de buurt of van het dorp?
Burgerschap
De Nederlandse samenleving is gebaseerd op een aantal belangrijke wetten en onderliggende waarden die gelden voor heel Nederland. Die gelden ook in ieder dorp en in iedere buurt. Daarnaast ontstaan in iedere buurt en ieder dorp min of meer eigen omgangsvormen en gebruiken. Bovendien wordt de Nederlandse samenleving steeds complexer. Het is voor nieuwe Nederlanders maar ook voor veel geboren Nederlanders niet altijd gemakkelijk om daarin je weg te vinden. Voor heilzaam samenleven is het belangrijk om de wetten, waarden en omgangsvormen over te dragen, maar ook om ze te blijven bespreken met elkaar. Een Heilig Huis, waar iedereen zich onvoorwaardelijk deel van de gemeenschap mag weten en waar het om het welzijn van allen gaat, biedt een belangrijke vrijplaats om dit te doen. Dat kan door onderwijs in cursussen, door discussiegroepen en door informatieve bijeenkomsten.
Inzichten over heilzaam samenleven
In een globaliserende wereld maken wij kennis met allerlei inzichten over heilzaam leven en samenleven. Door immigratie komen onze samenleving binnen. Maar ook via zelfhulp cursussen als Mindfullness, Yoga, levenscoaching etc. en meer wetenschappelijke cursussen kunnen we kennis maken met deze inzichten. Ze worden ons als een keuzemenu aangeboden. Aangezien het hierin altijd gaat om het zoeken van het goede (samen)leven is een Heilig Huis de ideale plaats om dit soort inzichten met elkaar te delen. Het maakt ook zichtbaar dat we samen op zoek zijn en dat verschillende inzichten elkaar kunnen aanvullen. Buurtbewoners en Dorpsbewoners met verschillende culturele achtergronden kunnen inzichten uit hun traditie delen met andere leden van de gemeenschap.
Zorg en hulp
Naast sociale voorzieningen blijft er vaak behoefte aan vormen van omzien naar elkaar. In onze geïndividualiseerde samenleving gebeurt dat niet altijd meer vanzelf. Gelukkig zijn er allerlei burgerinitiatieven om toch vormen van onderlinge zorg en hulp te stroomlijnen. Denk aan de voedselbank, allerlei maatjesprojecten, initiatieven om 'tijdelijk' onderdak te regelen. Het Heilige Huis is een logische plek om dit soort initiatieven te concentreren en ze daardoor met el kaar te kunnen coördineren.
Herstelwerkzaamheden
Om allerlei redenen kunnen er verstoringen in de gemeenschap ontstaan. Burenruzies. Groepen die overlast veroorzaken. Zorgen over nieuwe bewoners met een andere culturele achtergrond, met een strafblad of andere redenen. Ondernemersplannen waartegen veel verzet komt. Een Heilig Huis kan de meest geschikte omgeving zijn om partijen met elkaar in gesprek te brengen al dan niet onder begeleiding van een mediator, buurtbemiddelaar, coach of geestelijke. De omgeving van het Heilig Huis zorgt voor een omgeving die alles plaatst in de context van het welzijn van heel de gemeenschap. Bovendien kunnen vormen van conflictbemiddeling zo nodig begeleid worden door voor de betrokkenen betekenisvolle rituelen.
Vluchtheuvel
Er kunnen zich situaties voordoen waarin mensen zich zozeer in hun bestaan bedreigd voelen dat zij een plek nodig hebben waar zij zich tijdelijk beschermd kunnen weten voor die bedreigingen. Denk aan mensen die met uitzetting bedreigd worden of mensen die vanwege bijvoorbeeld hun geaardheid of andere cultuur met ernstig pestgedrag te maken hebben in hun buurt. Dan kan een Heilig Huis, door heel de gemeenschap gerespecteerd soms tijdelijk een veilige plek bieden in afwachting van mogelijke oplossingen.
Bibliotheek en Boekwinkel en ...
Gerelateerd aan alle bovengenoemde thema's zou een bibliotheek heel goed passen in een Heilig Huis en misschien wel een boekwinkel. In een bioscoopruimte zouden films rond deze thema's vertoond kunnen worden. Soms kan de kerkzaal met enige aanpassingen geschikt gemaakt worden.